23 Ağustos 1925 - Şapka ve Kıyafet Devrimi

23 Ağustos 1925 - Şapka ve Kıyafet Devrimi

ŞAPKA KANUNU

25 Kasım 1925 tarihinde mecliste kabul edilen 671 No'lu "Şapka İktizası Hakkında Kanun" ile TBMM üyeleri ve memurlarına başlık olarak şapka giyilmesi zorunluluğu getirildi ve Türk halkı da buna aykırı bir alışkanlığın devamından men edildi.

Kanun, 28 Kasım 1925 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girdi.

KASTAMONU'YA GELEN ATATÜRK, 23 AĞUSTOS 1925 'TE ŞAPKA VE KIYAFET DEVRİMİNİ BAŞLATTI

Yasadan önce, Osmanlı Devleti'’nde olduğu gibi farklı dinlerden yurttaşlar farklı başlık ve kıyafetler giymeye devam ediyordu. Dinî kaynaklı giyim farklılıklarını ve geçmişin simgelerini ortadan kaldırmak isteyen Mustafa Kemal Atatürk , 23 Ağustos 1925 yazında İnebolu ve Kastamonu yöresine yaptığı gezide şapka giyilmesi konusunu gündeme getirmişti.

Kendisi, 24 Ağustos günü Kastamonu'da geniş kenarlı beyaz bir şapka giydi.

Şapkayı ilk defa Kastamonu'da giymesinin sebebini; diğer illerde üniformalı ya da fesli tanındığı, Kastamonu'da kendisini ilk defa görecekleri için şapkayı tercih ettiği şeklinde açıkladı.

HALKIN TEPKİSİ NE OLDU? - İSTİKLAL MAHKEMLERİ’NDE ŞAPKA İLE İLGİLİ YARGILAMALAR OLDU MU?

Yasa, çeşitli Anadolu illerinde protestolara neden oldu. Yasanın kabul edildiği gün Erzurum'da protesto gösterileri oldu ve bu ilde bir ay sıkıyönetim ilan edildi. Tutuklananlardan 13 kişi idama mahkum oldu. 24-25 Kasım tarihlerinde Kayseri'de Şeyh Ahmet Efendi dört arkadaşının yönlendirmesi ile büyük bir yürüyüş yapıldı, 300 kişi tutuklandı. Şeyh Ahmet Efendi dört arkadaşı İstiklal mahkemesinde yargılanarak idama mahkum edildi. 

Rize'de on gün kadar süren olaylar sonucu 143 kişi tutuklandı; içlerinden 8 kişi idama mahkum edildi. Maraş'ta ise Camii-i Kebir etrafında toplanıp "Şapka İstemeyiz" diye bağıranlar tutuklandı, 5 kişi idama mahkum oldu. İstanbul'da özellikle Fatih semtinde yaptıkları konuşmalarla halkı isyana teşvikle suçlanan çok sayıda kişi tutuklandı ve sanıklar Ankara'da yargılandı.

ŞAPKA NEYİ TEMSİL EDER? – ATATÜRK’ÜN ŞAPKA NUTKU

Mustafa Kemal, tarihi “Şapka Nutku” nu İneboluda yaptı. 27 Ağustos 1925 günü Türk Ocağı'nda halka hitaben “Bu serpuşun adına şapka derler” diyerek o güne kadar kullanılan “medeni serpuş”, “şemsisiperli serpuş” gibi ifadelerin bırakılmasını sağladı. 

=> Atatürk’ün İnebolu Şapka Nutku (27 Ağustos 1925)

=> Mustafa Kemal Atatürk’ün Kastamonu Nutku (30 Ağustos 1925)